04/05/2024

Scubalife.EU

MSDT: #366200

Sprzęt rekreacyjny

Aby nurkować rekreacyjnie musimy zapewnić sobie pod wodą możliwość widzenia, poruszania się i oddychania. Musimy też zabezpieczyć swój organizm przed wychłodzeniem. Dlatego istnieje pewien minimalny zestaw elementów, których używanie zapewnia nam komfortowe i bezpieczne przebywanie w obcym środowisku. Należą do nich:

  1. Zestaw ABC (maska, płetwy, fajka) – minimum maska i płetwy
  2. Skafander oraz buty. Nurkowanie w zimniejszych wodach wymaga też rękawic i kaptura
  3. Kamizelka ratowniczo-wyrównawcza (czyli BCD)
  4. Zestaw automatów oddechowych (1-szy stopień + 2-gi stopień + tzw. Octopus czyli awaryjne źródło powietrza)
  5. Balast
  6. Komputer nurkowy – opcjonalnie

A teraz krótko o poszczególnych elementach:

  1. Maska – najlepiej szklana, ze szkła hartowanego. Po poprawnym przygotowaniu nowej maski bardzo łatwo unika się parowania szyb pod wodą. Niestety, w maskach ze szkłami plastikowymi nie zawsze mamy taki komfort. Maski mają jedną szybe lub (tak jak na zdjęciu) dwie szyby. W niektórych modelach istnieje możliwość wymiany szyb oryginalnych na szyby ze szkłami korekcyjnymi. Silikonowe uszczelnienie wokół maski powinno być miękkie na tyle, aby zassana na twarzy maska utrzymywała się na niej bez paska. Regulacja pasków powinna być komfortowa na tyle, by pod wodą dawało się regulować ich naciąg w rękawicach bez zbędnego 'majstrowania’ przy zaczepach. Uwaga: nie należy zbyt mocno naciągać paska, gdyż spowoduje to odkształcenie silikonu przy twarzy i maska zacznie przeciekać. Drugi, dość częsty błąd to założenie maski zbyt wysoko na twarzy. Powoduje to przeciekanie w okolicach nosa, a przy dłuższym nurkowaniu ból delikatnych chrząstek w dolnej części nosa.
    Płetwy – Istnieje wiele typów płetw. Najprostszy podział to płetwy kaloszowe (zakładane na golą stopę) i płetwy paskowe. Płetwy paskowe (czasami zamiast paska posiadają wygodna w użyciu sprężynę) – pozwalają na założenie ich tylko na stopę w bucie. Rozmiar płetwy należy dobrać tak, by płetwa wchodziła dość ciasno na but, dość wysoko – powyżej pół stopy. But nie powinien w płetwie być luźny. Płetwy powinny być też dobrane odpowiednio do poziomu umiejętności nurka oraz jego kondycji. Zbyt twarde pióro będzie powodować dyskomfort, szybsze zmęczenie, a czasami nawet skurcze mięśni – co pod wodą nie należy do przyjemności i często wymaga pomocy partnera. Nieoczekiwany skurcz może wywołać u nurka panikę pod wodą, a to już może być groźne w skutkach.


  2. Skafander jest elementem chroniącym organizm nurka przed przed wyziębieniem. Woda przewodzi ciepło 24 razy szybciej niż powietrze. Dlatego mamy wrażenie, że powietrze o temperaturze 20 st. C sprawia nam poczucie komfortu, a po pewnym czasie przebywania w wodzie o tej samej temperaturze będzie nam zimno. Skafandry można podzielić na dwa typy: mokre i suche. Najczęściej spotykane są skafandry mokre lub półsuche. Różnią się one zakresem ochrony (mogą być pełne lub krótkie, ze zintegrowanym kapturem lub nie) oraz grubością. Najczęściej można spotkać pianki o grubościach 3, 5 i 7 mm. Skafandry mokre wykonane są z pianki neoprenowej, posiadają wzmocnienia na kolanach, łokciach i na ramionach (tam, gdzie opiera się kamizelka). Grubsze skafandry są wyposażone w podwójne manszety na nogawkach i rękawach, co pozwala na wsunięcie cholewki buta lub mankietu rękawic między nie i dodatkowe utrudnienie swobodnego przepływu wody. Szyja jest chroniona kołnierzem gumowym, pod którym można umieścić kołnierz kaptura chroniącego głowę przed utratą ciepła. Na chłodne wody stosuje się specjalne ocieplacze, których zadaniem jest dodatkowa izolacja tułowia. Generalnie zasada działania jest prosta: po ubraniu się i wejściu do wody miedzy ciałem nurka a wewnętrzna strona pianki tworzy się cienka warstwa wody, która nie wypływa z pianki. Woda ta ogrzewa się od ciała nurka, ale odizolowana jest od zimnej wody na zewnątrz poprzez pęcherzyki powietrza zawarte w neoprenie skafandra. Utrudniając wymianę wody poprzez szczelne manszety i kołnierz sprawiamy, że utrata ciepła jest bardzo powolna.
    Skafandry suche to nieco inna technika. Stosowane są one przeważnie przez nurków technicznych i dzięki pewnym technikom pozwalają na bardzo długie przebywanie pod wodą. Do niektórych nurkowań w skrajnie niekorzystnych warunkach (np. podlodowych) stosuje się systemy ogrzewania elektrycznego.


  3. Kamizelka KRW lub z angielskiego BCD (Buoyancy Control Device). Jest to element wyposażenia, który niezależnie od głębokości pozwala nurkowi zachować neutralną pływalność (nieważkość). Najczęściej spotykane BCD to kamizelki i tzw. skrzydła. Różnią sie one konstrukcyjnie, choć zasada działania jest taka sama. Kiedyś przyjęło się uważać, że kamizelki są dla nurków rekreacyjnych, a skrzydła dla nurków technicznych. Obecnie takiego podziału już nie ma – coraz większa ilość nurków rekreacyjnych wybiera skrzydło.
    Na zdjęciu obok widać przykładowe BCD (a konkretnie model będący skrzyżowaniem kamizelki i skrzydła – hybrydę). Karbowany wąż nad lewym ramieniem to tzw. inflator. Jest on podłączony wężykiem do portu średniego ciśnienia w pierwszym stopniu automatu (o czym więcej napisze niżej). Inflator wyposażony jest w dwa przyciski, jeden do napełniania worka wypornościowego, a drugi do wypuszczania z niego powietrza. W dolnej części widać system kieszeni balastowych (z czerwonymi rączkami). Kamizelka spinana jest pasem brzusznym wyposażonym w rzepa, klamrą dolną i klamerką górna. Dodatkowo kamizelka wyposażona jest w pewna ilość tzw. D-ringów, które służą do łatwego mocowania dodatkowego sprzętu jaki przydaje się pod wodą (na przykład latarki, boje sygnalizacyjne, sprzęt fotograficzny, siatki, itp.)


  4. Automat oddechowy to urządzenie, dzięki któremu możemy pod wodą oddychać korzystając ze sprężonego pod wysokim ciśnieniem powietrza w butli, ale dostając powietrze o ciśnieniu dostosowanym do głębokości, na której się aktualnie znajdujemy. Zestaw składa się z, widocznego na zdjęciu, pierwszego stopnia, czyli elementu wkręcanego w zawór butli. Pierwszy stopień wyposażony jest w minimum jeden port wysokiego ciśnienia (HP), do którego wkręcany jest wąż z manometrem (to pozwala nam na kontrolę ilości gazu jaki jeszcze posiadamy w butli). Jeżeli pierwszy stopień posiada dwa porty HP, to w drugi możemy wkręcić czujnik ciśnienia, który będzie przekazywać te informacje drogą radiową do komputera nurkowego. W ten sposób mamy zapewnioną podwójną kontrolę nad ilością gazu jaka nam jeszcze pozostała w butli. Pierwszy stopień pokazany na zdjęciach jest wyposażony w dwa porty wysokiego ciśnienia.
    Pierwszy stopień posiada także cztery porty średniego ciśnienia. W konfiguracji rekreacyjnej służą one do podłączenia tzw. drugiego stopnia czyli automatu przez który oddychamy pod wodą, automatu zapasowego czyli octopusa (z reguły octopus jest wykonany z żółtego tworzywa). Trzeci port podłączany jest do inflatora kamizelki opisanej wyżej. Czwarty port wykorzystywany jest wtedy, gdy zamiast mokrej pianki pływamy w suchym skafandrze. Suche skafandry wyposażone są w dodatkowe zawory, którymi można dopompować powietrze do skafandra lub wypuścić je z niego. Cały skafander wówczas zachowuje się tak samo jak worek wypornościowy w kamizelce. Na kolejnym zdjęciu widać komplet firmy Apeks składający się z pierwszego stopnia XTX-200 oraz automatów XTX-50.


  5. Balast. Nurek ubrany w piankę ma dodatnią wyporność, co oznacza, że będzie miał kłopot z zanurzeniem się. Jego wyporność jest tym większa, im grubszą ma na sobie piankę. Bardzo ważne jest dobranie prawidłowej ilości balastu, tak by nie było go ani za dużo, ani za mało. Nieprawidłowa ilość balastu może skończyć się niekontrolowanymi wynurzeniami (gdy jest go za mało) lub zwiększonym zużyciem powietrza (gdy balastu jest za dużo). Zagadnienia te dokładniej opisane są w fizyce nurkowania. Są to rzeczy dość proste, przeważnie z zakresu zajęć fizyki w szkole średniej (przed reform p. Zalewskiej), ale wykraczają poza temat tutaj poruszany.
    Balast ma postać ołowianych kostek o masie 1, 2 lub 3 kg z wycięciami pozwalającymi na przewleczenie pasa. Jak wspominałem jednak wyżej, niektóre kamizelki są wyposażone w kieszenie balastowe, do których takie kostki się wkłada i zapina na rzepy. Zrzucenie balastu polega na wyszarpnięciu takiej kieszeni i odrzucenie jej.


  6. Komputer nurkowy to urządzenie, które dla osoby często nurkującej jest po prostu niezbędne. Jest to podwodny zestaw pomiarowy, który podczas nurkowania pokazuje (i co równie ważne, zapisuje w pamięci) nurkowi bieżące parametry otoczenia, takie jak: głębokość, temperatura wody, czas nurkowania lub ciśnienia parcjalne gazów. Niektóre modele są rozbudowane o funkcje kompasu, nurkowania na gazach innych niż powietrze, umożliwiają przełączanie się między gazami pod wodą, potrafią odczytywać ciśnienie w butli z radiowego czujnika opisywanego wyżej (oraz widocznego na zdjęciu obok). Poprawnie skalibrowany komputer będzie pilnować i ostrzegać nurka, gdy ten znajduje się zbyt głęboko lub zbyt długo pod wodą. Będzie też ostrzegać i przypominać o limitach dekompresyjnych, których przekraczanie może grozić poważnymi urazami (DCS). Ponieważ komputer gromadzi informacje o parametrach nurkowania i przechowuje je w swojej pamięci, może on stanowić dość dokładne źródło informacji o tym kiedy możemy danego dnia wykonać ponowne nurkowanie. Warunkiem jest oczywiście przestrzeganie zasady niepożyczania komputerów, czyli każdy nurek pływa z własnym komputerem. Dane zgromadzone podczas nurkowania mogą zostać przesłane do laptopa (o ile dany komputer nurkowy posiada odpowiedni interfejs – nie jest to zasadą!). Taka funkcjonalność bardzo ułatwia prowadzenie własnego logbook’a. Komputery mają różny wygląd i różny zakres funkcjonalności. Jednak wspólna ich cechą jest posiadanie wbudowanych tablic dekompresyjnych, bez znajomości których nurkowanie nie byłoby bezpiecznym sportem. Większość współczesnych komputerów jest wyposażona w tablice dekompresyjne wyliczane w oparciu o dość nowoczesny algorytm RGBM (Reduced Gradient Bubble Model) opracowany przez dr Bruce’a Wienke. Cały temat dekompresji jest dość złożonym zagadnieniem i omawiany jest na kursach nurkowych. Im bardziej zaawansowany kurs, tym dokładniej i szerzej omawiana jest fizjologia nurkowania.